Devlet arşivlerimizin acıklı hali, tarih te'liflerinin çoğunun henüz el-yazması halinde bulunuşu veya ilmi neşirlerinin yapılmamış olması, hususiyle yakın tarihimizin tedkikini güçleştirdiği gibi, bu devre için yapılan spekülasyonların itibar görmesine yol açmaktadır. Bazan biribirine zıt düşen bu hüküm keşmekeşinden şaşkına dönen okuyucuyu salim bir yola çıkarmanın belki de en kolay yolu, hadiselerin şahidi veya amili olanların, hadiseleri nasıl görüp değerlendirdiğini tespit eden eserleri, rahat okunur bir halde sunmaktır. Bu eserle, yine "Tercüman 1001 Temel Eser" serisi için hazırlanmakta olan Said, Kamil, Memduh Paşa'larla vs. zevatın "hatıra"ları, bu maksada hizmet için neşrolunmaktadır. İki defada 18 yıl kadar şeyhülislamlıkta bulunup, zekâ, fetanet ve vukufuyla büyük itibar kazanan Mehmed Cemaleddin Efendi'nin "Hatırat-I Siyasiyye"si; ikinci Meşrutiyeti takip eden 4-5 yıllık çalkantılı devrin hadiselerine ışık tutmakta, 1914'de, Balkan Bozgununun mes'ulü addedilerek haklarında meclis soruşturması açılan Ahmet Muhtar ve Kamil Paşa hükümetlerinin üyesi sıfatıyla müellif, gurbette münzevi olduğu halde, hem nefsini hem de kabine arkadaşlarını müdafaa etmektedir. Ona göre, bozgunun gerçek mes'ulü, hesapsız, taşkın ve insafsız davranışlarıyla İttihat ve Terakki mensuplarıdır. Şüphesiz okuyucu, yalnız bu eserle yetinmeyip, diğer "hatıra"ları da gözden geçirip, birebiriyle mukayese yaparak, makul bir hükme varacaktır. 1914'de Mısır'da yazılıp, 1919'da bir gazetede tefrika edildikten sonra, ertesi yıl kitap haline getirilen "Hatırat-ı Siyasiyye", zikredilen baskısına dayanılarak sadeleştirilmiş aslında hiçbir tasnif ve tertibe tabi tutulmayan metinden rahatlıkla istifadeyi temin için, muhtevaya uygun bölüm ve ara-başlıkları ile bazı zaruri notlar ilave olunmuştur. Tarih araştırıcılarının ehemmiyetle başvurdukları bu kıymetli kaynak esere, okuyucularımızın da alaka duyacaklarını umuyoruz. Prof. Bekir Kütükoğlu

---