Osmanlı dışişlerinin, özellikle Hariciye Nezareti'nin kuruluşundan sonraki dönemin önemli kaynaklarından biri olan ve birbirinin mütemmimi bulunan bu 4 ciltlik salnameler hakkında bilgi vermeden önce Osmanlı hariciye tarihini bir kaç satırla özetlemeye çalışalım. Osmanlı diplomasi tarihinde, birincisi kuruluşundan XVIII. yüzyıl sonlarına kadar, ikincisi anılan tarihten yıkılışa kadar devam etmiş olan ve aralarında büyük farklılıklar bulunan iki dönem görülüyor. Birinci dönemin belirgin özelliği, İslami "aman" prensibinin uygulanmış olmasıdır. Şöyle ki, İslam hukukuna göre ülkeler "darü'l-islam" ve "darü'l-harp" olarak ikiye ayrılır; İslam devleti gerekli gördüğünde darü'l-harp veya diyar-ı küfr denilen gayr-i müslim ülkelerdeki devletler ile on seneyi geçmeyen mütarekeler yapabilir, kendi ülkesine gelmek isteyen bir yabancının giriş, ikamet ve barış içinde güvenlikle yaşamasına müsaade eder, yani "aman" verirdi. Bir İslam devleti olan Osmanlı Devleti, istila devirlerinin ihtişamıyla ilk üç asır bu prensibi hiç bir sakınca olmadan uygulamış, duraklama devirlerinde de aynı telakkiyi devam ettirmiştir. Nitekim İstanbul'un fethinin hemen sonrasından itibaren Avrupalı devletler yeni payitahta ikamet elçileri gönderirken, Osmanlılar 1793 yılına kadar sadece harp ilanı, barış yapılması, dostluk teklifi, padişahların cülusu, doğumlar, kral ve imparatorların tahta çıkışını tebrik, v.s. gibi sebeplerle "fevkalade elçi" ünvanlı geçici süreyle görevli elçiler göndermişler; gelen ecnebi elçiler de misafir kabul edildiğinden -III. Selim devrine kadar- bütün masrafları devlet tarafından karşılanmıştı. Bu dönemde dış ülkelerde cereyan eden olaylar, siyasi durumlar hakkında zikrolunan bu fevkalade elçilerden başka, Doğu'da eyalet valilerinden, Kuzey'de Kırım hanlarından, Batı'da Eflak ve Boğdan voyvodalarından, Erdel krallığından, Avrupa'da ticaret yapan Osmanlı tacirlerinden ve Divan-ı Hümayun tercümanları vasıtasıyla yabancı elçilerin tercümanlarından bilgi alınırdı.

---