Türk Milleti'nin, 1915'deki Çanakkale Savaşı'nda, kendisini maziye gömmeye azmeden Haçlıların son kalıntılarına karşı giriştiği destansı ölüm kalım mücadelesini anlatmaya, ne kelimelerin kudreti ne de tarih yapraklarının yekûnu kifayet eder. Milletimiz bu savaşta, efsanevi bir müdafaa şaheseri sergileyerek, Anadolu'daki varlık imtihanının en çetinlerinden birisini daha parlak bir zaferle taçlandırmasını bilmiştir. Bu itibarla, Çanakkale Zaferi, taşıdığı özellikler ve neticeleri bakımından, hem bizim hem de diğer milletlerin mukadderatını yakından tayin i eden, tarihte misli görülmemiş hadiselerden biridir. Bizim açımızdan, Sami Paşazade Sezai'nin deyişiyle "üç mucizeler muharebesidir; hali kurtardı, maziye azametini iade etti ve vatanımızı ebedi bir vatan yaptı." Çanakkale'nin yukarıda ifade ettiğimiz mevkiini, Hamdullah Suphi Tanrıöver'in veciz tespitleri şöyle billurlaştırmaktadır: "Acaba bütün tarihimizde, ordumuzun omuzlarına bundan daha mesuliyetli, fakat aynı zamanda bundan daha şerefli bir muharebe yüklenmiş midir? Çanakkale'de çarpışan Türk ordusu, muharebe meydanlarında bağlanan ve çözülen talihlerin en kutsi ve en büyüklerinden biri için boğuşuyor, Yüklendiği işin ağır olduğunu, fakat arkasında bıraktığı engin mazinin ve önünde serilip yayılan büyük istikbalin, kendi kılıcının namusunda emanet edilmiş olduğunu neferlerine varıncaya kadar anlamış ve duymuş bulunuyor... Çanakkale, boğazdan gelip geçecek yolcuların nazarında, daha yüzlerce binlerce sene ebedi harp dumanlarına karışmış tepeleriyle, Türk tarihinin aşılmaz ve yıkılmaz kalesi halinde kalacaktır."

---