Kâtip Çelebi, XVII. Yüzyıl Osmanlı imparatorluğunun çok yönlü yazarlarından ve' düşünürlerinden biridir. Kitapları, konuları bakımından olduğu kadar, bunlara serpiştirdiği düşünceleri, çağının iş başında olan kişilerini değerlendirmesi ve olaylara bakışı dolayısıyla da, ön sırada yer alır. Ömrü boyunca okuduğu türlü dillerde, Türkçe, Arapça, Farsça eserlerle yararlandığı Latince kaynaklara bakarak, onun konularını nasıl bir özenle işlediğini kestirmek güç değildir. Halka kılavuzluk etmek işini, kendi kendilerine yüklenmiş olanların o halkı kendi tutumlarına ve saplantılarına göre doğru yoldan ayırıp nerelere değin götürdüklerini bilmemizde her zaman için yarar vardır. Bu yolun bir kör sokak olduğunu, bundan dolayı da ucunda bir 'iç savaşa çıkacağını görüp anlatmağa çalışan odur. Bunu yaparken de yan tutmaz; onun bir tek amacı vardır; bu amaç, ekmeğini yediği milletin 'kendisinden beklediği görevi yerine getirmektir. Bu görevi yaparken o para gibi, makam gibi, ün gibi bir karşılık beklemez; kimi öğütlerinin tutulmayacağını da önceden bilir. Onun isteği, içinde yetiştiği topluma karşı borcunu ödemekten başkası değildir. Korkusuna gelince: Yarın bu dünyadan göçüp de Allah'ının huzuruna çıkınca "neden ötürü sen bir aydın olarak halkı uyarmak yolunda üzerine düşeni yapmadın?" sorusuyla karşılaşmak ve bunu cevapsız bırakmaktır. Hür düşüncenin, hoşgörünün yanlısıdır O. Çağında türlü acılardan ve gittikçe yolunu değiştiren tartışma konularını, çekinmeden ele alışı bundandır. Okuduklarından yararlandığı ne varsa hepsinden, değişik konuları işleyen, her biri günümüzde de kaynak olarak başvurulan ayrı ayrı kitaplar yaratmasını bilmiştir. Elinizi uzattığınız ya da size sayfalarını açan bu seçmelerde onun kişiliğini bulacağınızı umarım; kişiliğini ve aydın kafasını göreceğinizi. Asıl dileğim, onun üç yüzyıl önce açıp bize ışık tuttuğu bu yolu tanımanız, arada Kâtip Çelebi'nin kolun· da, o yolun üzerinde yürüyüşler yapmanızdır. Eli boş dönmeyeceğinize güveniyorum.

---