Türk Tiyatrosu tarihini artık kesin olarak dört dönemde inceliyoruz. Bunlardan ilki gerek köylerde, gerek kentlerde yüzyıllar boyunca Türk halkının yabancı etkilerden uzak, kendi yaratıcı gücüyle geliştirdiği özgün Geleneksel Türk Tiyatrosu. Bu dört ciltlik Türk Tiyatrosu dizimizin ilk kitabı olarak 1969'da Bilgi Yayınları arasından çıkmıştı. Bundan sonraki üç dönemin ortak kaynağı Batı tiyatrosu ve kültürüdür. Bunların ilki Tanzimat ve İstibdat'ta Türk Tiyatrosu (1839 - 1908) bu dizinin ikinci kitabı olarak yayına hazırlığı tamamlanmak üzeredir. Üçüncü dönem ise bu kitabın konusu olan Meşrutiyet'te Türk Tiyatrosu (1908· 1923)'dur. Dördüncü ve sonuncusu ise Cumhuriyet'in 50. yıldönümünde yayınlanmasını umduğum Cumhuriyet'te Türk Tiyatrosu (1923 -1973)'dur. Meşrutiyet aslında 15 yıllık kısa bir dönem olmakla birlikte çalışmalar yoğun ve sayıca kabarıktır. Ayrıca günümüz için çok uyarıcı ve aydınlatıcı bir dönemdir. Gerek sahne ve tiyatroculuk, gerek dramatik edebiyat açısından ele alırken, aynı zamanda bu dönemin tiyatroda yansısını bulduğu ölçüde siyasal i ve kültürel bir tarihi niteliğini de taşımaktadır. Bütün bu dizideki kitaplarda tuttuğumuz yol şimdilik eldeki veri ve ürünlerde bir seçim, ayıklama ve değerlendirmeye girişmeden kaçınarak okuyucunun önüne tümüyle sermektir. İlerde bu türlü araştırmalar olgunlaştıktan sonra bu dönemlerin eleştiri ve değerlendirilmesi yapılabilir. Ancak kitabın Sondeyişinde de belirttiğimiz gibi bu dönem kısalığına rağmen dolgun, uyarıcı, ilginç olgular ve oyunlarla doludur. Bu dönemi daha önce bir doktora tezi hazırlarken incelemiştim. "Meşrutiyet çağı Siyasal, Hukuki ve Toplumsal Düzenin Türk Tiyatrosuna Etkisi" başlığını taşıyan bu çalışma bu tür incelemelerde görüldüğü gibi bu dönemi dar bir konu çerçevesinde ve derinliğine ele alıyordu. Adı geçen tez için yaptığım çalışmaların sonuçlarından bu kitapta yararlanmış olmakla birlikte bu dönemi daha yaygın ve genel olarak inceleyebilmek için konuyu yeniden ele alarak şimdiki biçimine soktum.

---