Arapça Cilm el-hele veya Cilm el-felek diye anılan astronomi, matematiksel bilimler (el-Culüm erriyi üfiyye) arasında yer alır ve cilm alhakim en-nucüm veya şiniat alhakim en-nucüm (yıldızlardan hüküm çıkarma bilimi veya sanatı) diye anılan astrolojiden ayırt edilmektedir. İslam'dan önce Araplar bilimsel bir astronomiye sahip değillerdi, ancak yıldızlara ilişkin zengin bir bilgi birikimleri vardı. Bu bilgiler genel olarak Keldani astronomisinin uzantısı olarak görülmüştür. İslam öncesi ve erken dönem Arap İslam şiirinde 300'den fazla yıldızın adı geçmektedir. Hommel'in, bu yıldız adlarından bazılarının Akadca ve Sümerce'ye dayandığı görüşü doğru görünmektedir. Ayrıca, Arapların 7. yüzyılda burçları bildiği de kesin gibi görünmekte olup, bu bilginin İslam öncesi döneme kadar uzanmış olması da mümkündür. Bu bağlamda, Kuşayr Amras Kasrı'nın (Ürdün'de Amman şehrinin doğusunda) banyo kısmında bulunan Roma hamamı (Caldarium) oldukça dikkat çekicidir. Bu hamamın kubbesinde gökyüzü haritasını tasvir eden bir fresk bulunmaktadır. 1902 yılından itibaren Alois Musil'in makalelerinde ve monografilerinde ele aldığı 1715 tarihli Emevi kasrındaki bu gök haritasının astronomi tarihi açısından önemine, Fritz Saxl ve Arthur Beer'de dikkat çekmişlerdi. Söz konusu haritada, yaklaşık 400 yıldız, takımyıldızlar ve burçlar kuşağı (zodyak) koordinatlarıyla birlikte verilmiştir. Burada tasvirin modeline veya kaynağına ilişkin sorulara girmeksizin şu gerçeğe dikkat çekmek gerekiyor…

---