İstanbul'da fetihten sonra teşekkül eden Mahallelerin ekserisi birer suretle feth-i mübine hizmet etmiş şahsiyetlerin, cami, mescid, hamam gibi vakıfları etrafında teşekkül etmiş olup hala namlarıyla yâd olunmaktadır. Böyle olduğu halde Molla Güran, Molla Hüsrev gibi pek meşhur isimlere mensup olanlar hariç, birçoğunun nereden geldiği unutulup gitmiştir. Hâlbuki bilhassa İstanbul semti mahallelerinin takriben üçte ikisinin, yirmi sene evveline kadar, Fatih devrinde taşıdıkları isimlerle anıldıkları, cami ve mescitlerin, Fatih vakfiyelerinden neşredilmiş olan üçünün Ayasofya vakıfları tahrir defterinin, İstanbul semti vakıfları tahrir defterinin ve 1338 (1922) senesinde tertip olunan mahalle listesinin, tetkikinden anlaşılmaktadır. Tam rakamlarını aşağıda vereceğimiz bu mahallelerden bir kısmı yeni teşkilatın yapıldığı 1934 senesinde değiştirildiğinden bütün bütün unutulmaya mahkûm olmuştur. Şehrin neşvü nemasını ve Kostantiniyye'den İstanbul hüviyetine geçişini canlı bir surette gösteren bu hatıraları takip ile bu vakıanın nasıl vücut bulduğunu anlamak ve Türklerin zerkettikleri şahsiyetlerinin şehrin damarlarında yayılışını adım adım tespit etmek mümkün olmaktadır. Teşekkülleri tetkik edildikçe görülmektedir ki, ilk ağızda, mahalleler ufacık topluluklar halinde taazzuv etmiş ve büyük bir kısmı an'anevi mescid çekirdeğine istinat ederken, daha az, fakat ihmal edilmeyecek bir miktarı da, o semtte mülk edinen meşhur ve ya meşhurca şahısların isimlerine izafe edilmiştir. Bazı mahalleler de civardaki calib-i dikkat bir yerin, mesela "Aslanlu" mahallesi, "Hadika-i Aslanlu"nın ismini almıştır...

---