İnsan, hayatın tatsızlığından ve etrafında görüp bıktığı şeylerin o yorucu aleladeliğinden bir müddet kurtulabilmek ümidiyle seyahate çıkar. Bu itibarla seyahat (Harikuladelikler avı)demektir. Keskin akıllılar (harikulade)nin zamanımızda artık bir manası kalmadığını söyleyebilirler. Harikulade hiçbir zaman hakikat sahasında mevcut olmamıştır ki bundan böyle yok olsun. Başka bir münasebetle de söylediğim gibi, sırf kendi dimağımızın bir ameliyesi mahsulü olan ve sinema şekli gibi bir membadan dışarıya vuran ( Harikulade), birkaç aleladenin birleşmesinden meydana gelir: Öküz aleladedir, ağaç aleladedir, vaktaki öküz ağaca çıkar, harikulade vücut bulur. Eski milletler, dinleri için lazım olan ilahları hep bu düstur ile yaptılar. Yunanlılar, insan bedeni beygir vücut ile birleştirerek (Centaure) denilen efsanevi mahlûku, Asuriler, insan başını öküz vücudunu ve kartal kanadını hep bir yere getirerek büyük mabutla yarattılar. Bu ameliye, hayal yaratıcı şairin her dakika yaptığı ameliyedir. Hele muvakkat bir şair olan seyyah, yabacı âlemler içinde kendisine arız olan zaruri cehalet sayesinde etrafını daima uydurucu bir gözün hayretleriyle görecektir: Evliya Çelebinin eski Türkiyesi, Comte de Gobineau'nun Efganı ve İranı, Pierre Loti'nin İstanbul'u, Paul Morand'ın New York'u, ancak seyyah gözünün yoktan yaratıp görebileceği birer harikulade hayaldir. İşte şair ve seyyahın bu akrabalığı yüzündendir ki seyahatname, hiç bir lisan hünerine muhtaç olmaksızın, bir şiir kitabının kardeşidir. Seyahatname okumanın tadını öteden beri bilirim. Bütün çocukluğum onları okumakla geçti. Kış geceleri dışarda rüzgâr ulurken, bir gaz lambasının ışığını göz bebeklerimde, iki altın nokta gibi taşıyarak, zengin bir ateş karşısında, rahat bir koltukta okuduğum o Afrika ve Amerika seyahatnamelerinin masum ve namuslu üslubundan aldığım tadı bana az edebi eser verebilmişti. Bu edebiyatın rengini ve lezzetini pek iyi bildiğim için, dıştan ziyade içten bahseden bu renksiz ve vak'asız küçük kitabıma "seyahatname" ismini vermekle okuyucuyu aldatmış olmaktan korkuyorum.

---