Mir'atı Mekteb-i Tıbbiye yaklaşık seksen yıldır tıp tarihi ile ilgilenenler için vazgeçilmez bir başvuru kaynağıdır. Kitabın yazarı Rıza Tahsin (1875-1950) uzun yıllar hekim olarak çalışmış bir süre Mekteb-i Tıbbiye'de öğretim üye yardımcılığı yapmış bir meslektaşımızdır. Gencer soyadını almış emeklilik yıllarında Türk Tıp Tarihi Kurumu'nda üye ve başkan olarak çalışmıştı. Kendi hayatı hakkında ikinci ciltte (sf.50) bilgi vermiştir. Mir'at iyi niyetle toplanmış, tarihsellik bilinci ile yazılmış kendine has özellikleri olan büyük bir araştırma kitabıdır. Bir yerde Mehmed Esad'ın Mir'at-ı Mekteb-i Harbiye ve Mühendishanesi ile başlayan, Salih Zeki'nin matematik tarihi ile ilgili çalışmalarıyla devam eden değerlendirme zincirinin bir halkasıdır. Bunu kısa sürede Baytarlık ve Eczacılık tarihi ile ilgili kitaplar izlemiştir. Gerek Mir'at'lar serisi, gerek değişik isimli fakat aynı konuları inceleyen eserler aslında Osmanlı aydınının kendi kendisi ile bir tür hesaplaşması ve III. Selim'den başlayarak Tanzimat üzerinden o günlere erişen çağdaşlaşma sürecinin bilimsel yönden değerlendirilmesidir. Nitekim bu tür toptan değerlendirmeler Tanzimat'ın yüzüncü yılında ve özellikle Cumhuriyet'in ellinci yılında yapılmıştır. Böylece resmi kurumların yanında, içinde yaşadıkları sürecin niteliğini açıklamak isteyen aydınlar son iki yüzyıllık fikir ve düşünce tarihimizi derlemişler ve pek çok şeyin kaybolmasını önlemişlerdir. İşte Rıza Tahsin Bey bu kişilerdin biri ve tıp tarihi açısından Hüseyin Remzi Bey, İbrahim Paşa, Besim Ömer Paşa ile birlikte ilkler arasında yer almışlardandır. Mir'at-ı Mekteb-i Tıbbiye'de adı geçen binlerce kişi ve yüzyıllık olayların akışı içinde kaçınılmaz olarak bazı ufak tefek hatalar vardır. Bunların kitabın geneli üzerinde hiçbir etkisi yoktur. Mir'at'ın ikinci cildinin yayınlandığı yıldan (1914) itibaren yaklaşık on yıl Türkiye, tarihinin en zor dönemlerini yaşamış, pek çok şey yıkılmış ve kaybolmuştur. Eğer Mir'at yazılmamış olsa idi bu bilgiler büyük oranda kaybolup gidecekti. Bu bakımdan Rıza Tahsin Gencer önemli bir görev yapmıştır.

---