Cemal Paşa'nın hatıraları Mondros Mütarekesinin imzalanması ile Büyük Millet Meclisinin Ankara'da açılması arasında geçen buhranlı ve otorite boşluğunun en yüksek düzeyde olduğu zamanda, İstanbul'da Maçka Silahhanesinde başlayan ilk direniş hareketini ve bu 01'tarnda kendi yaptığı ve gördüğü şeyleri anlatmaktadır. Kasım 1918'de Boğaz sularına demirleyen düşman donanması İstanbulluları ikiye bölmüştü. Bir kısmı yapılacak hiçbir şeyin kalmadığını acı acı düşünüyor ve büyük bir teslimiyet hissi ile olacakları bekliyor; diğer bir kısmı ise bir direnmenin olması gerektiğine inanıyor ve bunun için hemen bazı davranışlara yöneliyordu. O döneme ait bütün hatıralarda ismi "Mitralyöz Binbaşı Cemal Bey" diye geçen Cemal Paşa kesinlikle bu ikinci grubun adamıdır. Hakikaten inanılmaz bir kararlılıkla Maçka Silahhanesindeki on binlerce silahın saklanmasını sağlamış ve bunların bir gün belki de Anadolu'ya gönderilmesi gerekeceğini düşünerek, hemen çalışmaya başlamıştır. Günümüzde çeşitli haber organlarında ismi "Maçka Kışlası" diye geçen yapı aslında kışla olarak yapılmamış "Silahhane" olarak yapılmıştır. Nitekim Osman Nuri Ergin tarafından önündeki caddeye "Silahhane Caddesi" adı verilmesinin sebebi de budur. Zamanına göre büyük teknik imkânları olan Maçka Silahhanesi Osmanlı Devletinin ana silah deposuydu. Ayrıca Tophane ile Sütlüce imalathane ve tamirhaneleri; Gülhane, Zeytinburnu ambarlarıyla beraber çok sayıda ve her türlü silahı bir araya getirilmiş dev bir kuruluşun merkeziydi. İşte bir avuç insan el ele vererek, dolaylı olarak pek çok isimsiz kahramanın da yardımlarıyla buradaki silahları--önce saklamışlar sonra Anadolu'ya sevketmişlerdir. Cemal Paşa'nın hatıratı bu olaylar zincirini açıklığa kavuşturmakta ayrıca bilinmeyen birçok şeyi aydınlığa çıkarmaktadır. 195ü'lerden hemen sonra kaleme alınan hatırat, o zamanki gazetelerde uzunluğu dolayısı ile basılamamış, kısaltmayı da yazar kabul etmemiştir. Bu eseri yayınlayarak yakın tarihimizin bir döneminin aydınlığa çıkmasını sağlayan Nehir Yayınevine teşekkür ederken, Cemal Paşa'nın hatırası önünde saygıyla eğilirim...

---