Bilindiği üzere Osmanlı Devleti modem Batı’yı. özellikle XIX. yüzyılda yoğun bir takibe almış ve bu takibin ilk evresi II. Mahmut dönemindeki kurumsal dönüşüm süreci ile ifade bulmuştu. Söz konusu süreç ise en çok, devlet idaresinde öngörülen reformları anlayabilecek ve uygulayabilecek niteliğe sahip personel ihtiyacını doğurmuştu. Öte yandan modem dünyanın ilim öncülüğünde şekillendiği ve kalkınmanın eğitime bağlı olduğu gerçeği yine bu devirde tartışılmaya ve net olarak kavranmaya başlandı. Neticede hidemât-ı seniyyede istihdama muktedir adamları çağdaş eğitim kurumlan bünyesinde yetiştirmek kaçınılmaz hale geldi ve nihayet 1839 yılında ülkenin ilk sivil mesleki eğitim kurumu aynı zamanda rüşdiyesi olan Mekteb-i Maârif-i Adliye tesis edildi. Bunu kısa süre sonra aynı amaç doğrultusunda açılan ve rüşdiye statüsündeki ikinci mektep olan Mekteb-i Ulûm-ı Edebiyye takip etti.

II. Mahmut devri reformları Tanzimat dönemine zemin hazırlamakla beraber eğitim meseleleri, Gülhane Hatt-ı Hümayûnu’na konu edilmemişti. Dolayısıyla ilk yıllarda Mekteb-i Maârif Adliye ve Ulum-ı Edebiyye’nin açılması ve sıbyan mektepleri ile ilgili zayıf ıslahat teşebbüsleri haricinde eğitimin modernleşmesi noktasında kayda değer bir ilerleme olmadı. Ancak 1845 yılında Abdulmecid’in, eğitim açısından  bizzat Bâbıâlî’ye gelerek okutturması yeni bir dönüm noktası oldu. Özellikle Sultanın fen ve sanayinin kaynağı olan mekteplerin tesis edilmesini emretmesi, yeni eğitim kurumlarının açılmasına dayanak teşkil etti. Nitekim 1847 yılında modern manada ilk sivil mesleki-teknik eğitim kurumu olan Ziraat Talimhanesi/Mektebi açıldı.