İleride tarihçiler yirminci yüzyılın ikinci yarısının Türkiye'sini incelediklerinde kuşkusuz, toplum yaşamını ~etkileyen ve belirleyen birçok etkeni ele alacaklar, bunlardan bazılarını vurgulayarak öncelik tanıyacaklardır. Tarihçilerin öncelik tanıyacakları en belirleyici toplumsal etkenlerin arasında, belki de başında, kentleşme olgusunun bulunacağını söylemek pek fütürolojik bir öngörü olmasa gerekir. Bugünün insanı, çoğu kez bilincinde olmadan, kentleşme olgusuyla şu ya da bu şekilde, şu ya da bu düzeyde ilişkili öylesine önemli değişim· ve dönüşümler yaşamaktadır ki, tarihçinin bu dönemin tarihini başka bilimsel disiplinlerin katkısına başvurmadan yazması bile belki olanaksızlaşacaktır. Kentleşme konusunun kapsamının genişliğini ye güncelliğin ötesindeki tarihsel önemini vurgulamak amacıyla bu çalışmada, söz konusu toplumsal olgunun, diğer toplumsal etken ve olgularla olan ilişkilerini genel hatlarıyla ortaya koymaya çalıştık. Her bir ilişki türünün ayrıntılarına girmenin kişisel bir çalışmadan ziyade ancak bir takım çalışması ile gerçekleşebileceğini bir kez daha belirtmek herhalde gerçekçi bir tutum olacaktır. Bu araştırma 1973 yılı başlarında yapılmış, ancak kitap olarak yayınlanması çeşitli nedenlerle bugüne dek gecikmiştir. Kuşkusuz metindeki bazı yorum ve değerlendirmelere temel olan sayısal verilerin günümüzde gerçekliklerinin önemli bir bölümünü yitirdikleri öne sürülebilir. Özellikle nüfusla ve ekonomik gelişmeyle ilgili verilerin hızla değiştiği bilinmektedir. Buna karşılık ele aldığımız konunun, söz konusu verilere dayanarak yapılabilecek yorum ve değerlendirmelerde kısa sürede önemli değişiklikler yaratmaya elverişli bir konu olmadığı da herkesçe kabul edilmektedir: Ayrıca tanımı gereği evrensel ve genelleyici bir nitelik taşıyan bilimin, zaman ve mekân etkenlerinden, bu arada bir ölçüde de sayısal gerçeklerden soyutlanması zorunluluğu açıktır. İşte bu nedenlerle çalışmamızın, bazı ufak düzeltmelerden sonra yayınlanmasında büyük bir sakınca olmadığı kanısına vardık.

---