Milletimizin tarihi macerasına uygun bir zenginlik ve renklilik arzeden edebiyatımız, yirminci yüzyıl başında gelişen milliyetçilik hareketine bağlı olarak, milli temeller üzerine oturmaya başlar. Bu gelişme, hem dil ve üslupta hem de şekil ve muhtevada 'kendisini açık olarak: gösterir. Bu sebeple edebiyatımızın, İmparatorluk'tan Milli Devlet'e geçişte büyük hizmetleri olmuştur. Milliyetçi bakış tarzı, aydınımızın dikkatini ilk defa bu dönemde şuurlu bir şekilde Anadolu'ya yöneltir ve Anadolu insanının meseleleri edebiyatımızın en önemli konuları arasında yer almaya başlar. İşte bu dönemde Anadolu insanının meselelerine, ilk olarak, üstün bir sanat gücüyle, gerçekçi bir şekilde yaklaşan yazarımız Refik Halit'tir. Daha İstiklal Harbi'nden önce Anadolu'yu görerek, tanıyarak, severek, halkının yaşantısını olduğu gibi, değiştirmeden ve herhangi bir saplantıya düşmeden anlatmayı başaran Karay, bu yönüyle Cumhuriyet sonrası yazarlarına önderlik etmiştir. Ayrıca o bunu yaparken, Türk Milleti'nin konuştuğu gerçek Türkçeye ve Dede Korkud Hikayeleri'ndeki sade mükemmelliğe bağlı kalarak hareket etmiş, dolayısıyla "milli dil"in sanat dili olmasında da ilk yolu açmıştır. Refik Halit, milletini konuştuğu dille anlatmaya çalıştığı yıllarda genel kanaat Türkçe ile olgun sanat eserleri meydana getirilemeyeceği yolunda idi. Sanatçı böyle düşünenlere en güzel cevabı peş peşe neşrettiği birbirinden güzel hikayelerle verir. Özellikle sade dille yaptığı renkli tasvirler, Türkçe'mize hor bakanlara güzel bir ders olur. Açıkça ifade etmek gerekir ki, Refik Halit demek, dil ve üslup demektir. Bu sebepten onun eserleri, "milli dil"in zevkine ulaşabilmeleri için, her Türk çocuğuna okutulması gereken bir değeri haizdir. Edebiyatımızın roman, hikaye, mizah ve hiciv, kronik, hatırat gibi bir çok türlerinde eserler vermiş bulunan Karay'ın en güçlü tarafı hikayeciliğidir. Onun hikayelerinin hemen hepsinde kendi insanımızın gerçeklerini ve engin bir vatan sevgisinin izlerini görmek mümkündür. Bütün bunların haricinde eserlerinin hepsinde dikkati çeken diğer husus, dil ve üslubundaki mükemmelliktir. Bu açıdan bakıldığında ona edebiyatımızın en büyük üslupçusu demek...

---