Osmanlı İmparatorluğunun asırlar boyu süren hükümranlığı İslam Dininin esaslarına dayanmaktadır. İdareci ve ulemanın müşterek münasebet ve çalışması sonunda, ulemanın İslam Hukuku'ndan istinbat ve istihraç etmek suretiyle ortaya koyduğu içtimai müesseseler, Osmanlı nizamını meydana getirmiştir. Bu nizamın ortaya koyduğu müesseselerden biri de toprak mülkiyeti ve hukukudur. Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluşundan itibaren tedrici olarak genişlemesi ve fetihler sonunda toprak ilhakları, toprak nizamının bir takım cezri tedbir ve kanunlarla kayıt altına alınmasını zaruri kılmıştır. İmparatorluğun her eyalet ve vilayetinin kaza ve nahiyelerine varıncaya kadar toprak meselesinin halli için tedrici olarak kanunnameler çıkarılmıştır. Bunların en mükemmelleri şüphesiz Kanuni Sultan Süleyman zamanında Şeyhü'l-İslam Ebu's-Suud Efendi'nin tedvin ettiği kanunnamelerdir. Bu kanunnameler daha sonraları asrın ihtiyaçlarına göre yapılan ilavelerle genişletilmişlerdir. Biz bu kitapta Ebu's-Suud Efendi'nin tedvin ettiği Budin (Budapeşte) Kanunnamesini ele aldık. Bu kanunnamenin elde birçok nüshaları mevcuttur. Yalnız bunun gibi diğer Osmanlı kanunnameleri bugünkü neslin istifadesine takdim edilmemiş olup kütüphanelerin tozlu dolaplarına terk edilmişlerdir. El yazma nüshaları Milli Tetebbu'lar Mecmuasında (1331/1915, sayı 1-2, sh: 50-112,304-348) neşredilmişlerse de Osmanlıcayı bilmeyenler bunlardan istifade imkânını bulamamaktadırlar. Ayrıca Milli Tetebbular Mecmuası'ndaki kanunnameyi bizim bu neşrettiğimiz kanunname ile karşılaştırınca Milli Tetebbu'lardaki metinde noksan kısımların olduğunu gördük. Ve bunları metinde işaretledik. Yalnız her iki kanunnamenin tarihleri ayrılık göstermektedir. Mili Tetebbular Mecmuası'ndaki kanunnameyi Ankara Mahkemesi Mukayyidi es-seyit Mehmet Emin Efendi bin es-seyit Abdürrahim Efendi 1232 (1816) tarihinde yazmıştır. Bizim tetkik ettiğimiz kanunnamenin son kısmında 1084 Muharrem (1673), başka bir yerinde de Evail-i Rebiulevvel 59 tarihleri mevcuttur. Şayet buradaki 59 tarihinden 1159 h. tarihi kastediliyorsa, bu durumda bu kanunnamenin 1746...

---