Ülkemizde tarih, her zemin ve her zaman için çıldırtıcı bir muammadır. Çünkü okumak yerine ahkâm kesmekle yetinen bir milletiz. Okumuş yazmışlarımızın kimisine göre tarih örnek alınacak bir övünç sayfası, kimisine göre de tek kalemde siliniverecek bir beyhude zamanlar dilimidir. Kimisi tarih deyince şaha kalkmış atların zafer hücumlarını göz önüne getirir, kimisi halkını ezen monarşist ve zalim idarecileri hayal eder. Yazık ki, her ikisi de yanlış, her ikisi de abartılı örneklerdir bunların. Ve yazık ki bu tavır, tarihini bilmeyen insanların karıdır yalnızca; tarihini bilmeyen, bilmediği için de kendilerine efsaneler üreten insanların... Tarihin ara sokaklarında dolaştığım uzun yıllar boyunca pek çok insanla karşılaştım. İtiraf etmeliyim ki ne sefere giderken üzümünü kopardığı asmaya akçe kesesini bağlayan atama rastlayabildim, ne de harem havuzunun çevresinde yarı çıplak cariye kovalayan sultana. Bazen bir adam tanıdım, eteğine yapışıp kurtulmak için günümüzde yaşamasını çok istediğim; bazen bir herifle karşılaştım. "Bu benim atam olamaz!" diye isyan ettiğim. Ne var ki her ikisinin de genleri benim genlerime uyuyordu ve kabullenmek zorundaydım ki ben onların varisiydim. Doğrular ve gerçekler uzun bir süre ne gizlenebilir, ne de saptırılabilir! Özgür insan zekâsıdır ki, belli bir süre dikte ettirilen yahut dayatılan fikirlerin doğru biçimlerine ulaşır, belgelerde gerçeğini görür. Böylece yanlış değerlendirmeler ve taraflı hükümler üzerine bina edilmeye çalışılan toplumsal yapı kısa sürede bir bunalım yığınına dönüşüp dikilir karşımıza. Bunu aşmanın yolu, belki genç kuşaklara tarih kültürünü sevdirmek; onlara doğru tarihi, abartısız tarihi öğretmektir. Okuma disiplini olmayan bir coğrafyada yaşıyoruz ve insanımız öğrenmek yerine eğlenmeyi tercih ediyor nedense. Belki öğrenmeyi eğlenceli biçime getirerek bu süreci tersine çevirebilir ve kendi kültürüne yabancı veya düşman nesiller yerine dünya insanı olmayı hedeflemiş gerçek aydınların sayısını çoğaltabiliriz. Bunun için en önemli şartlardan birisinin toplumda

---