On dokuz Temmuz 2005 günü kaybettiğimiz Stefan Yerasimos’un anısına tasarladığımız bu kitaba bir başlık bulmakta epeyce zorlandığımızı itiraf etmeliyiz. Stefanos Yerasimos’u hakkıyla tarif edecek, ona adanmış bir kitabın kapsamını doğru bir şekilde aktaracak bir ifade bulmak bazı açılardan hiç de kolay değildi. Gerçekten de bir kitabı isimlendirirken dikkate alınması gereken iki önemli nokta söz konusuydu: Bir taraftan içerikle tutarlılık gösteren bir başlık bulmak, diğer taraftan ise muhtemel okuru bilgilendirirken ilgisini de çekecek bir ifadeyi yakalamak. Bu yüzden ilk dürtümüz, Stefanos Yerasimos’un geniş çalışma ve ilgi alanıyla paralellik oluşturduğunu düşündüğümüz kişisel katkıların kapsam ve odağını yansıtacak bir başlık aramak oldu.
Ne var ki bunun boş bir hülya olduğunu anlamakta gecikmedik. Kitapta yer alan yirmi beş yazıyı değil tek bir başlıkta, tek bir paragrafta bile toparlamak hemen hemen imkânsızdı. Fakat bunu katkıda bulunan yazarların ilgilendikleri çok farklı disiplin, dönem ve konulardan kaynaklanan bir çeşitlilik olarak görmenin ötesinde, Stefanos Yerasimos’un kendi çalışmalarının inanılmaz zenginliğinin bir yansıması olarak görmek mümkün. Eğitimine mimarlık dalında başlayan genç bir araştırmacının ilk çalışmasının Türkiye’deki azgelişmişlik sürecini anlamaya yönelik olması bu geniş ufukların belki de ilk işaretiydi. Bu ilk çalışmanın arkasında 1970’lerin siyasi ve ideolojik ortamının hareketliliğini ve arayışlarını görmek tabii ki mümkün, fakat geriye bakıldığında buradaki en kuvvetli etkenin giderek perçinleşen bir tarih merakı ve bilinci olduğu göze çarpıyor. Bunun tabii bir neticesi olarak da Yerasimos, giderek artan bir hevesle tarihin kaynaklarına yönelmeye başladı. Böylece Ortaçağdan 18. yüzyılın başlarına kadar uzanan bir dönemin en önemli seyahatnamelerinin bazılarından oluşan uzun bir inceleme serisi ortaya çıktı: İbn Battuta, Marco Polo, Nicolay, Chardin, Tavernier, Thevenot, Tournefort ve üç asır boyunca Osmanlı topraklarını ziyaret etmiş olan seyyahların eserlerinin incelenerek toplandığı bir katalog...

---